PAASKERK BAARN
25 november 2018
"il faut cultiver son jardin"
(Voltaire)
Voorganger: Mw. Maya Meijer Pianist : Kees de Bruijn Soliste: : Nienke van de Berg
Ik wil het vandaag met u hebben over bouwen, restaureren, stad en land mooier en leefbaarder maken. Dat is wat wij doen en als er dan één Bijbelverhaal is wat daarbij past, is het het verhaal van de toren van Babel in het oude testament. Nu de Bijbellezing:
Genesis 11 :1-9 De Torenbouw van Babel De toren van Babel
1 In het begin was er op de hele aarde maar één taal. 2 Toen de mensen naar het oosten trokken, kwamen ze bij een vlakte in het land Sinear. Daar gingen ze wonen. 3 Ze zeiden tegen elkaar: "Laten we van klei bouwstenen bakken." Ze bouwden ermee en metselden ze met asfalt op elkaar. 4 Toen zeiden ze: "Laten we een stad bouwen met een toren waarvan de top tot in de hemel komt. Laten we er zo voor zorgen dat iedereen ontzag voor ons heeft. Dan zullen we niet over de hele aarde verspreid raken."
5 Toen kwam de Heer vanuit de hemel naar de aarde. Hij wilde de stad en de toren bekijken die de mensen aan het bouwen waren. 6 Hij zei: "Ze zijn nu één volk, met één taal. Niets zal onmogelijk voor hen zijn. Dit is nog maar het begin van al hun plannen. Daar zal Ik een eind aan maken. 7 Laten We naar beneden gaan en hun taal in de war maken, zodat ze elkaar niet meer begrijpen." 8 Zo verspreidde de Heer hen van daar over de hele aarde. Ze stopten met de bouw van de stad. 9 De mensen noemden de stad Babel omdat de Heer daar de taal van de mensen verward heeft. Zo verspreidde de Heer hen vanuit die stad over de hele aarde. Hier eindigt de Schriftlezing.
Preek Het is dus van alle tijden dat de mens in dit geval met een gebouw de hemel of het hoogste wil bereiken om, volgens de bijbel, God te tarten en zelf heer en meester te worden.
Bij dit idee, dat overigens bij veel heersers en of leiders, nog steeds leeft, is er een klein probleem dat het uiteindelijk nooit goed eindigt en dat de val daarna altijd veel sneller gaat dan het zwoegen om die ultieme macht te krijgen. God heeft immers gezorgd dat de toren het niet redde en de woorden die hij daarbij uitspraak in de Bijbel zijn nog steeds toepasselijk. Hij zond de mensen weg, maar niet met de boodschap dat zij allemaal hetzelfde moesten spreken en handelen, nee, hij zei: Gaat uws weegs en laat ieder zijn eigen weg kiezen, zodat we samen maar niet gelijk in de tuin komen, tuinlieden, architecten, financiers, handwerkslieden.
Eén taal spreken is anders dan elkaar begrijpen.
Ook nu zie je dat bijvoorbeeld de technische en wetenschappelijke ontwikkelingen steeds sneller gaan. Denk aan de medische wetenschap, ruimtevaart, internet, Robotics, Endless life, klonen, wonen op Mars etc etc. Alles wordt mogelijk.
Je zou zo maar kunnen gaan denken dat de volledige controle over leven en dood door ons nabij is. Uiteindelijk is niets minder waar.
Bij deze uitspraak wil ik graag de jonge CEO van GOOGLE aanhalen die in de New York Times van vorige week in een interview het volgende stelt: “Technology doesn’t solve huminaty’s problems, it is an enabler”: de mensheid moet uiteindelijk de menselijke problemen oplossen en niet de technologie.
Ik heb nooit het gevoel gehad dat wij als bouwer en bedenker, de Hemel moesten aanraken en iets moesten maken dat groter, hoger en mooier dan de omgeving moest worden. Ons doel is altijd geweest om plekken te creëren waar mensen prettig kunnen leven en wonen. Waar interactie mogelijk is met anderen, waar cultuur een grote rol speelt. Waar mensen zich kunnen ontwikkelen. Dat is iets heel anders dan God willen spelen.
Wij gaan meer in de breedte dan in de hoogte, figuurlijk natuurlijk. Bij gebouwen horen tuinen of parken, bij Babylon waren dat de hangende tuinen van Babylon (een van de zeven wereldwonderen uit de oudheid).
Tuinen hier in het groene Baarn, een prachtig park met vele lagen van Renaissance tot Zocher om Paleis Soestdijk heen. Een tuin is voor iedereen en niet alleen voor ons.
Is een tuin ook vanuit de bijbel en filosofie niet een prachtige metafoor voor alles in het leven waar je zorg voor draagt of verantwoordelijk voor bent? Maar ook staat de tuin voor de ziel.
Hoeveel Bijbelverhalen gaan er niet over tuinen; om te beginnen bijvoorbeeld met De hof van Eden, het paradijs, de tuin van Gethsemane waar Judas Christus verraadde, de tuin waar Maria Magdalena inliep om te zien waar Jezus was begraven en toen door haar tranen heen vroeg ‘bent U de Tuinman’? Zij herkent hem pas als Jezus haar roept.
Tuinieren is actief en passief, creatief en ontvankelijk. Eigenlijk staat een tuin haaks op de stand van onze Westerse samenleving waar ik het net over had, dat je als mens alles in eigen hand hebt. Bij een tuin is het tegenovergesteld. Je kan zaaien, snoeien en planten wat je wilt, maar uiteindelijk is de uitkomst nooit zeker en steeds anders eigenlijk net als het leven zelf.
Een goede vriend bracht mij op het idee van de bijna laatste zin uit Candide van Voltaire: ‘Il faut cultiver son Jardin’ - Je moet je tuintje bewerken Dit boek van Voltaire is ongelooflijk interessant en actueel, cynisch ook, maar wel met waarheden van alle eeuwen.
Candide, de hoofdpersoon bereist de hele wereld en maakt de vreselijkste en de heerlijkste dingen mee . Uiteindelijk komt hij aan bij een familie in wat nu Turkije heet en ontdekt dat het beste wat een mens kan doen, is in harmonie met alles wat leeft voor zijn eigen tuin en onderhoud zorgen. Dat staat los van religie, Voltaire was niet zo van de religie.
Maar ik ben er op mijn beurt van overtuigd dat als wij allen ons eigen tuintje, onze familie en vrienden, ons werk, met liefde en respect zouden bejegenen en echt proberen er het beste van te maken en niet alleen voor jezelf, maar vooral voor een ander, de wereld er een stuk beter uit zou zien.
Datzelfde geldt voor een grotere tuin, je stad, je land en in ons geval in Baarn voor Paleis Soestdijk. Als er meer mensen goed voor hun tuin, als metafoor voor een groter iets, zouden zorgen met liefde, toewijding en hard werken zou het wereldbeeld anders zijn. Ik geloof in iets groters dan wijzelf. Ik geloof dat dit niet perse in de ene of de andere religie beter is; ik geloof dat er in ieder mens een klein stukje God zit dat je zo goed mogelijk moet aanwenden. Wat ik wel beangstigend vind, is dat in veel godsdiensten om ons heen het godsbeeld steeds strenger en meedogenlozer neergezet wordt waardoor ieder die anders denkt de vijand wordt.
Dat geldt ook voor een opkomende groep, wat ik dan maar even de sterke mannen noem, die nu in heel wat landen furore maken als president of premier. Denk aan Turkije, VS, Brazilië, Hongarije en Venezuela. Het is wit of zwart, geen nuance mogelijk. Wij zijn goed, zij zijn slecht.
Het valt mij op dat er altijd hele grote groepen in de samenleving zijn, waarvan de verwachtingen voor een beter leven even niet helemaal uitgekomen zijn en die maar al te graag horen wie de schuld hebben van hun werkeloosheid of slechte leefomstandigheden dat zijn altijd anderen;
de Joden, de Mexicanen, de Amerikanen, de Islamieten, de Katholieken, de elite, de homoseksuelen, de zwarten, de blanken, de mensen die verder geleerd hebben en zo kan ik nog wel even doorgaan. Aanvallen op die ander gaan er altijd in als koek. Dit soort leiders denkt dat ze op hun toren van Babel bijna gelijk aan God zijn.
Ik zou hier aan vooravond van de advent willen pleiten voor het eigen verantwoordelijkheid nemen, laat je niet gek maken door allerlei angstscenario’s. Uiteindelijk vallen dit soort leiders meestal weer keihard naar beneden.
Wat ik vind in religie en wat ik ter overweging geef, zeker voor de advent, is, dat een mens pas mens is als hij richting kent en daarin nederig blijft.
Ter afsluiting deze 3 mooie woorden:
Geloof, hoop en liefde
Blijf Geloven in het goede, er zijn veel meer mensen die het goede willen dan je misschien denkt. In de media zie je altijd de misgelopen zaken, de branden, de aardbevingen en verdere ellende voorbijkomen.
Blijf hopen dat ‘het’ goed komt en bewerk je eigen tuintje zo goed mogelijk.
Blijf liefhebben, Liefde is het allerbelangrijkste. Zonder de liefde voor het leven en voor diegene die je liefhebt, is het leven niet waard geleefd te worden.