“De Geest aanvaarden die naar het leven leidt”
Preek nav Gen. 9:8-17 en Mc 1:12-15
Paaskerk Baarn, 18 februari 2018
ds Marleen Kool-Mout
Overdenking
Marcus is de man van weinig woorden.
Kort, bondig, kernachtig vertelt hij het verhaal.
Jezus was nog maar net door Johannes gedoopt in de Jordaan,
en nu, meteen daarna, vertelt Marcus, heeft de Geest hem al de woestijn in geleid.
Veertig dagen en veertig nachten is hij daar, terwijl hij voortdurend verzocht wordt, door de duivel bestookt. Hij is er met de wilde dieren en engelen zorgen voor hem. Marcus laat veel weg, maar daarmee geeft hij ook veel te denken....
Het 1e dat ik daarover wil zeggen is dit:
40 dagen
Dat is niet alleen een lange tijd, 40 dagen en 40 nachten, het is een tijdsbestek vol betekenis.
Mozes was 40 dagen op de Sinaï, in de aanwezigheid van de Eeuwige,
het joodse volk was 40 jaren in de woestijn,
Het maakte er een innerlijke groei door.
Het leerde zijn eigen licht en schaduwkanten kennen.
Het ontdekte daar, wat het samen leven versterkt en goed doet,
maar ook waar dat samenleven op stuk loopt;
als eigenbelang altijd voor gaat...
als je meent, dat je je alles
toe kunt eigenen...
in plaats van wachten tot iets je gegeven wordt, leren te ontvangen,
dan kom je er niet, in dat beloofde land.
Ver van God af waren ze bij tijden,
maar er waren ook momenten, ogenblikken dat zij God nabij waren, dat de Eeuwige zich liet kennen als de Nabije.
Die 40 dagen van Jezus in de woestijn, zijn dan ook veel meer dan een mededeling:
wat Marcus over Jezus vertelt, verankert de weg die hij gaat,
in de geloofsweg van het joodse volk die zij gaan met de Eeuwige.
En die weg, zo leert de Schrift, die gaat altijd gepaard met woestijntijd...
Om dichter bij je bestemming te komen kùn je niet daar niet omheen.
En dat brengt me bij het tweede.
Woestijntijd
Als het over woestijn gaat, in de bijbel is dat meer dan een plaats op de kaart.
Het is ook terrein waar je zonder je geografisch kunt verplaatsen, op terecht kunt komen.
De woestijn is een beeld, voor een periode van bezinning.
Van jezelf vragen stellen: waar kom ik vandaan, Wie ben ik? Waar sta ik voor? Waar sta ik achter? Hoe wil ik leven, waar zal ik mij op richten. Wie of wat draagt mij?
Woestijntijd is een metafoor voor het leven zelf, voor ons eigen leven.
Die woestijn dat kan de ervaring zijn dat je leven schraal wordt, droog, leeg....wat van waarde was, is het niet meer, wat je ooit houvast gaf, geloofde, dat ben je kwijt geraakt, weet je niet meer....de wereld verandert, jij verandert...vaste zekerheden worden vloeibaar, dreigen je te ontglippen als zand door je vinders.
De woestijn, het is de plek waar niet zo veel is, je moet er zoeken naar water. Naar een bron. Je leert er te wachten. Verlangen groeit er. Er is eenzaamheid.
Je zult er weinig mensen tegenkomen ...sommigen zoeken dat bewust op, weg van het lawaai, weg van de drukte, juist om terug geworpen op jezelf te worden.
En wie dat wel eens opzoekt, zal dat herkennen....dat het ook een beproeving kan zijn. Want: Je kunt er niet langer om heen, om wat er bij je van binnen leeft: Daar teruggeworpen op jezelf ontloop je ze niet: de hoogte en dieptepunten die jouw leven kent.
Bezoekingen
De woestijn is het klassieke oord van beproeving. Daar moet Jezus examen doen. Dwz hij wordt getoetst op zijn verstaan van de traditie waarin hij is opgegroeid. De woorden van de Thora, het onderricht in de tempel....de rituelen, de ervaringen......
hoe heeft hij dat alles geproefd en gesmaakt, hoe heeft hij die verteerd?
In de woestijn treft Jezus de aanklager. De diabolos, de uiteendrijver.
De tegenstander, die graag wil weten of je wel stevig in je schoenen staat.
Er wordt ons gezegd en geleerd, dat wij mensen, autonoom zijn...regisseur van ons eigen leven. Je bent zelf verantwoordelijk...En tegelijk weten we ook: niet alles heb je in de hand. Er is nogal veel wat invloed heeft op ons leven.
Je kunt gewond raken door wat een ander je aandoet. Gekwetst.
Je kind hoeft maar een beslissing te nemen die indruist tegen alles waarvan jij denkt dat het goed is, en je ligt er van wakker. Je raakt verscheurd. Je wilt vertrouwen houden maar ziet ook de impact van negatieve invloeden...
Je partner hoeft maar iets ingrijpends te overkomen, en jouw leven ziet er opslag anders uit.
Hoe wij ons leven ervaren, wordt beïnvloed door processen, waar je niet altijd de hand in hebt... Zo autonoom zijn we nu ook weer niet....dat je overal de vinger op kunt leggen.
Zo lees ik in het verhaal van Marcus, vergaat het Jezus ook.
Hij wordt gedreven door de Geest....en hij komt in de woestijn terecht.
Daar koos hij niet voor. Hij kwam er in terecht.
Hij wenste niet bezocht te worden door de duivel maar het gebeurde wel.... het overkwam hem. Zoals het in ieder leven gebeurt: daar kies je niet voor, het overkomt je, dat je op de proef wordt gesteld. Onverwachte machten en krachten die jouw leven beïnvloeden, ervaringen die je doen wankelen, tweestrijd geven, die horen er bij....dat is een gegeven van ons leven. Het is niet zo zeer de vraag, hoe voorkomen we dat, maar meer,
hoe houdt je het daar mee vol, als je op de proef gesteld wordt?
Het is in de geest van de veertigdagentijd, om daar de tijd voor te nemen.
Het is er, we kunnen er niet voor weglopen. We hebben er mee om te gaan.
En al is het niet makkelijk en kan het soms ook verlammend zijn, doodsbang maken....mogelijk, als we er naar kijken, samen, voor het aangezicht van God, kan er iets op gang komen, dat heel maakt, dat levenskracht geeft.
Engelen
Het zal je niet lukken in je eentje...maar dat hoeft ook niet. Je hebt anderen nodig, die je zien, die je troosten en helpen. Met je meedenken. Je warboel wat ontrafelen, al was het maar door goede vragen te stellen. Engelen op je pad. Bodes van God. Die je helpen om weer te weten waar je voor staat, waar je achter staat. Engelen die laten merken: jij staat niet alleen....
Een krachtig en ontroerend beeld vind ik het,
Jezus daar in de woestijn, met de wilde dieren en engelen die voor hem zorgen. Zij gaven Jezus kracht om zijn weg te gaan.
De weg van Jezus, die wij proberen te volgen...is een weg van eerlijk durven kijken....de confrontatie niet uit de weg gaan met wat is, in mij, tussen mij en de ander en onlosmakelijk daarmee verbonden, tussen mij en God...
Daar hebben we 40 dagen tijd om oog in oog met wat is om
meer geconcentreerd te raken op wat het leven van ons vraagt.
En soms, ook voor mensen onder ons, vergt het leven wel erg veel. Is het een hele strijd.... en voelt het alsof je kopje onder gaat...
Dat dan een verhaal als van Noach en de zijnen troost mag geven.
God belooft het leven ten diepste te beschermen....
Teken daarvan is een boog aan de hemel.
En omdat het ik het werkelijk prachtig vindt wat Willem Barnard hierover schrijft in zijn ‘Stille omgang’... citeer ik een klein stukje uit zijn werk:
‘Het water is teruggedrongen, het licht neemt de overhand.
De regenboog is daarvan een fysiek teken. Maar de aardigheid van de verteltrant van de schrijvers van Genesis, is nu juist, dat ze niet spreken van een fysiek teken en niet van een ‘regenboog’. Ze noemen dat woord niet. Het bestaat niet in hun taal. Ze spreken van ‘boog’, En dat is een wapen, een oorlogswerktuig, een teken van vijandschap. Maar de boog wordt aan de wolken gehangen. Er zal geen gebruik meer van worden gemaakt. Geen stichten van goddelijke agressie, geen flitsen van redeloze toorn, geen overval vanwege het ‘Koninkrijk der hemelen’. De strijdbijl wordt begraven, nee, de boog wordt ritueel opgehangen.’
God hangt het weg, niet in een museum maar in het openbaar....het wordt een zinnebeeld: er hangt een gebroken geweertje...in de lucht...’
De boog wordt een beeld van vertrouwen en toenadering. God draagt zorg voor jou...denk aan die engelen bij Jezus in de woestijn.
Een boog van verbinding, de hemel met de aarde: jij met God...u met uw naaste....
Onder die boog mogen wij leven. Hem, Jezus van Nazareth, achterna.
Dat wij de Geest aanvaarden, de Geest van God, die naar het leven leidt.
Amen.