Preek 11 februari
PAASKERK BAARN
Ds.Jos van Oord
THEMA: WIE ZIJN WIJ ALS KERK?
Eerste lezing:
Wij zaten als één man Jona in de gewelven van de vis,
ribben bogen omhoog naar de nok,
grijs en grootscheeps.
Toen schoot een brok in de keel van het monster,
het was een psalm van door water gekwelden,
droog en doodkalm.
Het Strottenhoofd van de kansel geraakte in trilling-men schrok,
maar het altaar begon te dansen,
men hoorde duidelijk: Laat iedereen rustig blijven,
er komt een barenswee,
in levende lijve verlaten wij de zee!
Amen,zo geschiede en de wind wreef ons droog.
Wij konden weer lopen en fietsen met de zon in het oog.
(Van der Graft/Willem Barbard 1920-2010)
Tweede lezing 1 Korinthe 12:12-14
PREEK GAAT UIT VAN ZOMAAR EEN DAK,Lied van Huub Oosterhuis
Zomaar een dak boven wat hoofden, deur die naar stilte openstaat.
Muren van huid, ramen als ogen, speurend naar hoop en dageraad.
Huis dat een levend lichaam wordt als wij er binnengaan
om recht voor God te staan.
Woorden van ver, vallende sterren, vonken verleden hier gezaaid.
Namen voor Hem, dromen, signalen, diep uit de wereld aangewaaid.
Monden van aarde horen en zien, onthouden, spreken voort,
Gods vrij en lichtend woord.
Tafel van Eén, brood om te weten dat wij elkaar gegeven zijn.
Wonder van God, mensen in vrede, oud en vergeten nieuw geheim.
Breken en delen, zijn wat niet kan, doen wat ondenkbaar is,
dood en verrijzenis.
Het is goed dat er kerk is.
Dat is misschien een gemakkelijke stellingname voor een predikant. Een visboer zal zijn viswinkel ook aanprijzen. Maar ik heb er een poosje buiten gestaan. En heb het weer ervaren. En anders wel door al die reactie en ervaringen van mensen. Hier en elders. De kerk is voor sommigen een ziekenhuis waarvoor mensen die niet actief participeren wel willen betalen voor als de nood aan de man is. Voor anderen is het een soort van restaurant, past wel bij de huidige consumptiereligie. Je wordt geen lid, je betaald er niet voor als je niet komt.En je bent vrij om elders te gaan eten. Ik geloof echter dat de kerk meer is.
Ik ben veel meer gaan ervaren dat geloven niet alleen een subjectief idee in mijn hoofd is, maar ook een lichamelijke relatie, uitgedrukt in een groep, in gemeenschap, in de liturgie, ingebeden, liederen, brood en wijn. Geloven doe je niet in je eentje. De kerkdienst, toch wel de kern van de paaskerk, liturgie maakt de kerk uniek…vangt ons op in een beweging waar we deel krijgen aan Gods uitstromende liefde. Ik weet, geloven doe je niet alleen op zondag in dit gebouw, maar net zo goed door de weeks in de wereld van alle dag. Maar de kerk is toch de groep, waar twee of drie bij een komen….en dat we dan geloven dat daar De Geest waait.
Het is goed elkaar hier te sterken, te bemoedigen, van aan elkaar te leren. Geloven vraagt om delen, om vormen van gemeenschap, of dat nu een kerk is, een klooster of een huisgemeente.Meer dan een ziekenhuis, meer dan een restaurant. Ik vond destijds in mijn werk in Amersfoort dat de kerk een organisatie werd, hier heb ik weer ervaren dat de kerk gemeenschap is.Een kerk met weinig vergaderingen, met korte lijntjes. Dat doet deugd.
Kerk-koninkrijk
Daarnaast moeten we onszelf ook weer relativeren. De uitspraak kent u misschien. Jezus kondigde het koninkrijk aan en het is de kerk die kwam. Jezus heeft geen kerkstructuur of kerkorde bedacht. In de woorden die hij sprak komt maar 2 x d kerk voor. Wellicht dat ook latere invoegingen zijn. 100 x heeft hij het over het koninkrijk. Het gaat in het Evangelie om het koninkrijk. De kerk zoals die later gekomen is moet dus instrument zijn, is middel in het grote perspectief van het koninkrijk. En dat koninkrijk is niet ver weg, maar onder ons, in ons. “Uw koninkrijk kome’bidden wij, daar staat een werkwoord dat zoiets wil zeggen als ‘laat dat koninkrijk steeds weer komen, hier en nu, en morgen.Het is er al en het komt steeds weer. De eindtijd is NU begonnen. En als Jezus naar God gaat worden de leerlingen, de mensen van de weg genoemd. Later worden het ‘christenen’genoemd, van Christus, de gezalfde.
De leerlingen gebruiken later ook het woord ecclesia…wij vertalen het met kerk. Het komt van het Hebreeuwse Kahal. Vergadering.Samengeroepen gemeenschap. Geroepenen, dat zijn wij.Voelt u dat ook zo, dat je geroepene bent?
En in die ecclesia krijgt iedereen een plaats, een rol, een talent. We hebben elkaar niet uitgekozen…we zijn bijelkaar gebracht.Geroepenen.
lichaam
We kennen nu kerkgemeenschappen in allerlei vormen. Kijk naar Baarn. Met allerlei accenten. Dat is al gaande vanaf het begin. Maar er is wel een kern. Dat staat in Handelingen: de leerlingen zetten zich in voor het geloofsgetuigenis,komen samen om te bidden en brood te delen, zorg voor behoeftigen,aandacht voor de kwetsbare….dus liturgie, diaconie, pastoraat… een vertel, een vier en een doegemeenschap.
Laten we dat nu eens nader bekijken nav het lied dat we straks zingen: ‘Zomaar een dak’.
Samengeroepenen,dat zijn wij, die het huis waar zij binnen gaan tot een levend lichaam maken. Dat beeld is te vinden bij Paulus. Een mystiek lichaam. Dat wijst erop dat we het samen doen. Een lichaam is een samenstel van ledematen, Organen. Spieren, botten. Vet en vocht.Allemaal nodig. Niet één lidmaat kan het in zijn eentje. Een lichaam is een eenheid dieuit vele delen bestaat. De verschillen die er zijn worden tot gaven.Huizen die worden tot een levend lichaam… ja dat zijn bezielde verbanden. Netwerk van liefde. Jullie zijn mijn lichaam…zegt Jezus. Als ons lichaam het uwe is, schreef JJ Suurmond, is er steeds weer verrijzenis, een nieuw begin mogelijk. Dat beleven we wellicht vandaag ook. Zo mag u het gesprek zien dat we straks na de dienst hebben met elkaar.Een nieuw begin.
Open naar elkaar: ’muren van huid’ en ‘ramen als ogen’… open naar de samenleving. Naar elkaar. Pastoraat. Omzien naar elkaar, wat gaat er om in je hart? Hoe gaat het met u?Met jou? En in dat huis wordt gespeeld met ‘woorden van ver, ons aangereikt’. We zijn een vertelgemeenschap. We leven van verhalen uit de traditie, goed nieuws voor elk mens. In de liturgie, in kringen, in gesprekkringen, in wijkgroepen. Woorden van ver, vonken verleden, dromen, signalen diep uit de wereld aangewaaid. We vinden ze overal, en overal klinken ze, ook hier. Getoetst aan onze levensverhalen, verbonden met ons leven. Kerken zijn dus hoedster van ons christelijke traditie. Dat is het. We bewaren de bronnen. We hebben juweeltjes in huis.
Daarom komen we hier: om boven ons zelf uitgetild te worden, je leven in een breder perspectief te zetten. Om gevoed te worden. Om via riten en symbolen, liturgie… om de werkelijkheid met nieuwe ogen te zien. Om anders naar jezelf, de ander, de wereld te kijken. Het gedicht van Barnard over Jona is passend hier.
De kerkgangers verkeren in de buik van de vis. Maar er gebeurt iets. Een psalm schoot als een brok in de keel..het strottenhoofd van de kansel geraakte in trilling. Het altaar begint te dansen. Er komen barensweeën… laat iedereen rustig blijven…De verandering die zij ondergaan verlost hen uit de buik van het monster, uit de zee en zet hen in de werkelijkheid, in het gewone leven. De wind wreef hen droog. En we konden weer lopen en fietsen met de zon in het oog. Heerlijke poezie over wat we beleven. We zijn in de buik van de vis..door barensweeën –zo zouden we veranderingen die we mee gaan maken kunnen omschrijven- worden we ook weer naar buiten gebracht. Maar er is perspectief: ‘Lopen en fietsen…met de zon in het oog’….opgeluchter…veranderd, even soms. Geraakt. Ontroert.
Door goede liturgie – met dank aan cantor en cantorij, zangers en musici, lectoren, deelnemers…wordt de vier gemeenschap een levend lichaam en neemt zelf het kerkgebouw daar in mee. Muren als huid en ramen als ogen.Een open gemeenschap, de wereld komt binnen.
Liturgie is leitos van laos… volk , en van ourgia, ergon, werk. Werk vh volk, Liturgie is van allen. Die deelnemen. Iedereen doet mee. En we worden geraakt tot in het strottenhoofd. Trillingen in het hart. Door muziek, zang, preek, stilte, Deur die naar stilte open staat. .
En speurend naar hoop en dageraad… handelend dus ook… daden. Dienstbaarheid. Diaconie. Werelddiaconaat…A.I. Duurzaamheidacties, Het draait om de humanisering van de wereld, het koninkrijk van God. Compassie….Van handen uit de mouwen tot je gift in je collecte. Het breken en delen…we doen het voor bij de tafeldienst… met brood en wijn… tafel van een, brood om te weten, dat wij elkaar gegeven zijn. Dood en verrijzenis. Hoop.Toekomst.Toekomst?
Toekomst
Is er toekomst? We praten er straks over. Er is meer krimp dan kans.Toch? We moeten er ook van uit gaan dat de afkalving doorgaat, minder leden, minder ambtdragers, minder geld. Maar is zie door die krimp ook een positieve beweging: nadenken over waar het eigenlijk om gaat, zoeken naar de essentie: een gemeenschap met een boodschap, een verhaal over God en mensen, een verhaal over Jezus en zijn woorden. Dat biedt toekomst. Wij gaan straks in het beraad u iets voorleggen waardoor er toekomst blijft… in het geheel van de regenboom aan kerkelijke kleuren mag de kleur van de Paaskerk er ook zijn. ‘Zoekend en tastend, oud en versleten en toch een nieuw geheim’. Een geheim. Gods naam gespeld in verhalen, liederen, ervaringen.. en dat niet alleen. Er klinkt af en toe ook een stem van de andere kant…alsof het van God is, de Geest. We worden niet aan de afgrond overgelaten…. Als we vallen worden we opgevangen…de adelaarsvleugels weet u wel…er is iets dat ons draagt, iets waarin we geborgenheid vinden. Leven, liefde, God.
Waarom doet de kerk er vandaag nog toe? Omdat ik denk dat het koninkrijk van God een adres nodig heeft, een plek waar mensen er handen en voeten aan geven, waar ze het uitspelen en oefenen, en er over nadenken. Er naar handelen. Zomaar een dak.Deur die naar stilte open staat…… amen
(met dank aan ’kerk’van Peter Nissen van www.remonstranten.org )